Wiktoria 1920 roku to wydarzenie, z którego powinniśmy być szczególnie dumni. Bitwa Warszawska, której stulecie obchodzimy w tym roku, jest uznawana za 18. przełomową bitwę w dziejach świata. Nie bez powodu jest też nazywana Cudem nad Wisłą – była nie tylko kluczowym starciem w wojnie polsko-bolszewickiej. Przede wszystkim, pokonanie przez Polaków 15 sierpnia 1920 roku Armii Czerwonej, zapewniło naszemu państwu niepodległość przez najbliższe 20 lat oraz powstrzymało bolszewicką nawałę przed inwazją na Europę.
Ważne wydarzenia roku 1920 miały miejsce także na terenie ostrowskiej ziemi. Działania wojenne rozpoczęły się 2 sierpnia, w południowo-wschodniej części powiatu – nad rzeką Nurzec. 4 sierpnia toczyły się zacięte walki o Ostrów Mazowiecką, zajętą dzień wcześniej przez bolszewików. Tego samego dnia w wyniku krwawych walk o Ostrów oddziały gen. Lucjana Żeligowskiego przebiły się przez miasto i utorowały sobie wolną drogę do stolicy. Na przedpolach miasta znaleziono ponad 60 ciał zabitych Polaków. Po wojnie decyzją Burmistrza Ludwika Mieczkowskiego i władz miasta zostali Oni ekshumowani i uroczyście pochowani w zbiorowej mogile, na cmentarzu parafialnym w Ostrowi Mazowieckiej. Odnaleziono wówczas 51 ciał.
Do 8 sierpnia broniła się Małkinia. Batalion zapasowy 50. Pułku Piechoty bronił przeprawy przez Bug. Od południa walki toczyła 1. Dywizja Litewsko-Białoruska. 9-10 sierpnia pod Długosiodłem kontratak przeprowadził gen. Lucjan Żeligowski.
20 sierpnia 1920 roku, Brok i Małkinię wyzwoliła 15. Wielkopolska Dywizja Piechoty. Wchodzący w jej skład 59. Pułk Piechoty Wielkopolskiej, około godziny 18.00 wyzwolił Ostrów. Do niewoli trafiło ponad 1000 jeńców i zdobyto dużą ilość sprzętu wojskowego.
Walki odwrotowe od 2 do 10 sierpnia, jak przyznają sami bolszewicy, opóźniły ich marsz na Warszawę. Stawiany opór przez mieszkańców powiatu ostrowskiego i obrona przed najeźdźcą wyhamowały i zakłóciły działania bolszewików, dając tym samym czas na przygotowanie się stolicy do obrony.
Patron naszego Muzeum, Witold Pilecki, w latach 1918 – 1921 służył w Wojsku Polskim, czynnie uczestniczył w wojnie polsko – bolszewickiej. 11 lipca wstąpił do I Wileńskiej Kompanii Harcerskiej, wchodzącej w skład 201 Pułku Piechoty. Razem z oddziałem brał udział w obronie lewego brzegu Niemna w okolicach Grodna. 12 sierpnia w Warszawie wstąpił natomiast do 211 Ochotniczego Pułku Ułanów Nadniemeńskich i w jego szeregach walczył m.in. w Bitwie Warszawskiej. 14 sierpnia otrzymał awans na starszego ułana. Cztery dni później uczestniczył w zwycięskiej bitwie pod wsią Góry.
Na przełomie sierpnia i września trzeci pluton drugiego szwadronu 211 Pułku Ułanów brał udział w walkach na terenie ziem białostockiej, grodzieńskiej i lidzkiej. 9 października Witold wkroczył do Wilna jako podkomendny gen. Lucjana Żeligowskiego, następnie wziął udział w walkach z oddziałami litewskimi i Armią Czerwoną.
W 1920 został odznaczony Krzyżem Walecznych 1920 r.
W ramach 100 rocznicy Bitwy Warszawskiej, 20 sierpnia Muzeum – Dom Rodziny Pileckich odsłoni na Cmentarzu Parafialnym tablicę pamiątkową z nazwiskami poległych w sierpniu 1920 r. w okolicach Ostrowi Mazowieckiej.
Należy pamiętać, iż wydarzenia na terenie naszego powiatu przyczyniły się do opóźnienia marszu bolszewików na Warszawę, co miało realny wpływ na ostateczny przebieg Bitwy.
100.rocznica Bitwy Warszawskiej
