Ostrów Mazowiecka to miejsce, w którym splatają się nie tylko współczesne szlaki komunikacyjne, ale i także liczne wątki historyczne. Przed II wojną światową była prężnie rozwijającym się wielokulturowym miastem z ośrodkiem szkolenia polskich żołnierzy, silnym przemysłem i rolnictwem. To właśnie tu wychowała się Maria Ostrowska, z którą Witold Pilecki wziął ślub w miejscowym kościele. Po wybuchu wojny miasto znalazło się na granicy Generalnego Gubernatorstwa i Związku Sowieckiego. Maria Pilecka schroniła się tu wraz z dziećmi, tu także mieszkała w czasie służby Witolda w armii Andersa i jego sfałszowanego procesu przed komunistycznym sądem. Można śmiało powiedzieć, że ten budynek to jedyne miejsce w obecnych granicach Polski, które możemy nazwać „domem” rodziny Pileckich.
Zadaniem naszego muzeum jest pokazanie rotmistrza Witolda Pileckiego nie tylko jako polskiego „superbohatera”, lecz także jako zwykłego człowieka – mówi Karol Madaj, dyrektor muzeum. – Chcemy opowiadać zarówno o szczegółach jego misji wywiadowczej w niemieckim obozie koncentracyjnym, jak i o wydarzeniach i ludziach kształtujących jego charakter. W soczewce historii miasta pokazujemy też losy Polski oraz dzieje Zagłady – bezprecedensowej zbrodni, o której informowały raporty Pileckiego z KL Auschwitz, a której jeden z pierwszych aktów rozegrał się nieopodal siedziby muzeum. Przygotowując się do otwarcia, dostrzegliśmy wyraźnie, że nasza misja jest podobna do misji Witolda Pileckiego. Chcemy informować o nieznanych nazistowskich i sowieckich zbrodniach, ale również integrować lokalną społeczność. Pasja w realizowaniu muzealnej misji sprawiła, że liczne historyczne projekty edukacyjne rozpoczęły się wiele miesięcy wcześniej: Cieszy nas to, że jeszcze przed oficjalnym otwarciem staliśmy się miejscem spotkań. Udało nam się już wspólne śpiewać, debatować, a nawet szyć i grać w planszówki. Mamy nadzieję, że po otwarciu nie tylko młodzież, z którą działamy najwięcej, ale też pozostali, młodsi i starsi odwiedzający poczują, że nasze muzeum ma „dom” i „rodzinę” nie jedynie w nazwie, że jest to prawdziwie ciepłe i gościnne miejsce, do którego każdy jest zaproszony – podsumowuje dyrektor.
Wystawa „O Marii i Witoldzie Pileckich” zaaranżowana została na trzech poziomach historycznego domu, wybudowanego w 1901 roku przez Konstantego Ostrowskiego – ojca Marii Pileckiej. Na parterze i poddaszu autorzy przedstawili historię Marii, także w okresie po śmierci jej męża. Pokazali również jej najbliższą rodzinę i miasto.
Postać rotmistrza na różnych etapach jego życia została zaprezentowana w ośmiu salach podziemnej części. W niepowtarzalny sposób zaprojektowana ekspozycja muzealna oddziałuje obrazem, światłem i dźwiękiem, łącząc tradycyjne środki wystawiennicze z nowoczesnymi rozwiązaniami multimedialnymi. Na szczególną uwagę zasługuje część opowieści o tragicznej śmierci Pileckiego. Przedstawiona w filmowej, fabularnej formie, historia śledztwa, rozprawy i wykonania wyroku śmierci może stać się dla widzów wręcz immersyjnym przeżyciem.
Poza wystawą stałą Muzeum Dom Rodziny Pileckich oferuje szeroką działalność kulturalną, edukacyjną oraz popularyzatorską i wydawniczą. To nowe, ważne miejsce dla turystyki kulturowej, mieszkańców Ostrowi Mazowieckiej i okolic oraz miłośników historii i muzeów z całej Polski.
Wydarzenie otwarcia Muzeum Dom Rodziny Pileckich zostało objęte Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości. Muzeum jest współprowadzone przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Miasto Ostrów Mazowiecka.
Inwestycja Muzeum – Dom Rodziny Pileckich jest finansowana z budżetu Ministerstwa Kultury Dziedzictwa Narodowego, przy udziale środków Unii Europejskiej i Miasta Ostrów Mazowiecka.
